Wat weet ik nog goed hoe ik me voelde toen ik na de vakantie in groep 6 rekensommen kreeg om te maken. Ik was alles vergeten! Om mij heen zag ik iedereen schrijven. Ik wist niets meer. Complete paniek. Dit was alleen nog maar het begin van mijn faalangst.
Niet veel later kregen we huiswerk mee om te leren voor een toets. Boven aan mijn bureau in mijn kamer wist ik het zeker. Ik kan het niet! Ik ga zeker een onvoldoende halen. In paniek ben ik naar mijn ouders gerend. Ze verzekerden me dat ik goed kon leren en dat het wel goed ging komen. Ik ben weer gaan leren en ik had inderdaad een voldoende gehaald. Dat hielp alleen niet voor de volgende keren. Vanaf dat moment ging ik gebukt onder faalangst door het leven en het zou nog jaren duren voordat ik dat begreep en er grip op kreeg.
Vluchten, bevriezen of vechten
Als je in de stress schiet, kan je op 3 manieren reageren. Je kan bevriezen, vluchten of vechten. Kinderen met faalangst reageren ook zo. Of ze geven het op en doen niets meer. Ze zitten genageld aan hun bureau te huilen. Bevroren. Dan heb je er die het maar opgeven en de hele dag gaan gamen. Ze vluchten en doen alsof het hen niets kan schelen, maar diep van binnen denken ze gewoon dat ze het toch niet kunnen en proberen het niet meer. Dan heb je nog de vechters en die blijven tot midden in de nacht studeren tot ze omvallen van de slaap. Ze proberen nog te redden wat er te redden valt. Dat zijn van die types zoals ik, die tot op de laatste minuut hun boek openhouden om het nog 1 keer te herhalen. Ik was het meisje dat altijd door de gangen riep dat ze een onvoldoende ging halen dan toch een 9 haalde. Heel irritant voor mijn klasgenoten, maar ik geloofde zelf echt dat ik het niet kon.
In de loop der jaren heb ik allerlei gedragingen ontwikkeld, die wel wat weg hebben van al deze strategieën. Eerst begon ik wel altijd met uitstellen. Nog even tv kijken en nog even iemand bellen en nog even wat eten. Als de tijdsdruk maar hoog genoeg was geworden dan begon ik met leren, om niet veel later eerst in paniek te raken. Dit was toch veel te veel om nu nog in mijn hoofd te krijgen? Dat gaat me nooooit lukken. Gekalmeerd van mijn hartkloppingen en tranen ging ik dan toch maar verder tot in de late uurtjes, om vervolgens vroeg op te staan en weer alles door te nemen en in de pauzes nog een keer. Deze tactiek heeft me hoge cijfers, scheve ogen en een hoop stress opgeleverd.
Yoga, meditatie en mindfulness
Uiteindelijk heb ik geleerd om me te ontspannen en te vertrouwen op mijn eigen kunnen. Hoe hoger en hoe verder ik kwam, begon ik me te beseffen dat ik heus wel kon leren. Anders was ik immers niet zo ver gekomen. Alleen kon het ook anders? Als tiener en jongvolwassene was ik zo moe en gestrest. Op werk ging het natuurlijk ook zo en haalde ik deadlines meestal maar net. Aan het eind van de middelbare school ontdekte ik yoga en meditatie. Later zou ik zelf de Kinderyoga opleiding gaan doen.
Tijdens een mindfulness cursus leerde ik hoe mijn gedachten mij in de weg zaten en hoe ik negatieve gedachten kon ombuigen naar positieve gedachten. Ik was een goede weg ingeslagen. Dat wist ik wel zeker. Hoewel de twijfel aan mijn eigen kunnen nog steeds af en toe de kop op steekt, werd ik steeds zekerder van mijn missie: kinderen ondersteunen die tegen hetzelfde aanlopen en hen leren dat het ook anders kan en dat je met faalangst om kan leren gaan. Ik ging Orthopedagogiek studeren en volgde nog meer cursussen en ik verslond boeken.
Cognitieve faalangst, motorische faalangst en sociale faalangst
Ik leerde dat er 3 soorten faalangst zijn, cognitieve faalangst (heeft te maken met leren en presteren), motorische faalangst (heeft te maken met lichamelijke prestaties) en sociale faalangst (heeft te maken met relaties). Een combinatie kan voorkomen. Ook kan 1 angst zich uit gaan breiden naar andere terreinen. Het is voor kinderen heel belangrijk om hen zo snel mogelijk na het ontstaan van een angst te helpen, want hoe langer het duurt hoe hardnekkiger de angst vaak blijft bestaan.
Ik heb geleerd om dapper te zijn en in het diepe te springen. Dat was niet makkelijk en vaak moest iemand eerst mijn hand vasthouden. Toch is de confrontatie met je angsten aangaan de beste manier om er uiteindelijk mee om te gaan. Van vermijden wordt het alleen maar groter. Vaak is de angst al zo groot dat een confrontatie in 1 keer te veel zou zijn. Vandaar dat het in langzame stapjes weer moet worden opgebouwd en samen met het kind.
Angsten horen erbij
Laten we niet vergeten dat angsten bij de natuurlijke ontwikkeling van de mens horen. Kleine kinderen gaan bijvoorbeeld door de bekende fase van de verlatingsangst. Als baby en klein kind zijn wij afhankelijk van onze ouders/verzorgers om te overleven. Het is dan ook heel logisch eigenlijk om je niet veilig te voelen als vertrouwde gezichten je alleen of bij een vreemde achterlaten. De meeste kinderen komen hier goed doorheen en leren erop te vertrouwen dat hun ouders na niet al te lange tijd weer terugkomen en leren er ook op te vertrouwen dat ze zichzelf wel redden. Ze leren ook om hulp te vragen als het even niet alleen lukt.
Mijn passie om kinderen te ondersteunen in hun ontwikkeling en om te gaan met uitdagingen op hun weg, zoals faalangst, is een hele persoonlijke en die wilde ik graag met jullie delen. Eindelijk heb ik nu de stap durven zetten om voor mezelf te beginnen. Ook ik maak met alle kennis die ik heb nog steeds fouten. Dat vind ik nog steeds niet leuk, maar ik denk niet meteen meer dat ik het niet kan. Mijn motto is nu: “Van fouten kan je leren!”
Liefs, Christine
